W zdecydowanej większości przypadków instalacje transportu płynów są projektowane z myślą o działaniu jednokierunkowym. Odwrócenie przepływu może powodować problemy technologiczne lub doprowadzić do trwałych uszkodzeń urządzeń działających w ramach takiej instalacji. Podstawowym poziomem zabezpieczenia przed tym jest stosowanie kilku rodzajów zaworów.
Zawór odcinający i antyskażeniowy-różnice
Podstawowym sposobem zabezpieczenia przepływu w instalacji jest stosowanie zaworów odcinających. Mogą one być sterowane ręcznie lub automatycznie, wciąż spora część to mechaniczne zawory ze sterowaniem ręcznym. Zawór odcinający, zwany też zaporowym, jest rozwiązaniem pozwalającym na bezpieczne zamknięcie przepływu w razie stwierdzenia anomalnej pracy instalacji.
Tego rodzaju zawory są też stosowane do odcinania przepływu w wybranych odnogach instalacji, a ich cechą szczególną jest to, że kiedy dochodzi do odwrócenia przepływu, pozwalają one na efektywne cofanie się medium. Zapobiec temu może zawór antyskażeniowy, ale nie w każdej instalacji jest on niezbędny.
Proste zawory odcinające są w zupełności wystarczające tam, gdzie istnieje możliwość szybkiego reagowania na zachodzące zmiany i ryzyko cofania się medium albo nie występuje, bo zostało wyeliminowane w inny sposób lub nie niesie ono ze sobą poważniejszych konsekwencji przy krótkotrwałym wystąpieniu. Ze względu na niezawodność w działaniu i niski koszt zwykle to właśnie proste zawory zaporowe stanowią podstawowe zabezpieczenie instalacji przemysłowych i komunalnych.
Zawory antyskażeniowe- zastosowanie
Zawór antyskażeniowy to w gruncie rzeczy dość prosta konstrukcja, która ma za zadanie reagować automatycznie w przypadku odwrócenia przepływu w instalacji. Jest to zawór zwrotny z dodatkową komorą, w której znajdzie się pewna ilość cofającego się medium. Taka konstrukcja umożliwia jego spuszczenie bez ryzyka zanieczyszczenia na wcześniejszych etapach ciągu technologicznego.
Są to zawory działające automatycznie, które mogą być wyposażone w otwory kontrolne lub służące do odpowietrzania instalacji czy złącza sygnalizatorów – zasada działania pozostaje jednak zawsze taka sama.
Stosowanie zaworów antyskażeniowych może być wymuszone przepisami, ale często jest po prostu rozwiązaniem praktycznym, bo cofnięcie się medium nawet niekoniecznie musi wywołać poważne problemy techniczne, jednak mogłoby spowodować, że zanieczyszczone medium trzeba by było w całości zlać z instalacji, co generowałoby dodatkowe koszty na etapie ponownego napełniania. Są jednak też takie instalacje i ich fragmenty, które chroni się w podobny sposób, aby uniknąć uszkodzeń wywołanych odwróceniem przepływu.
W jaki sposób można kontrolować prace zaworu?
W wielu nowoczesnych instalacjach stosowane są zawory pozwalające na kontrolę zdalną albo uruchamiające się samoczynnie. Może to być proces mechaniczny jak w zaworach zwrotnych albo wymuszony po otrzymaniu sygnału z różnego rodzaju czujników kontrolujących stan instalacji.
Właśnie monitoring jest dziś często języczkiem u wagi w projektach instalacji przemysłowych i to czujniki oraz sygnalizatory rozwijane są najszybciej, jednak same one nie chronią, a jedynie pozwalają wybrać właściwy moment do reagowania. Bez niezawodnych i skutecznych zaworów odcinających lub antyskażeniowych instalacja nie może być skutecznie chroniona bez względu na to, ile czujników zostanie zainstalowanych.
To oczywiście nie oznacza, że monitoring nie jest potrzebny – nie zastępuje on zaworów, ale pozwala wprowadzać pewne działania bez przerywania pracy instalacji, co samo w sobie też nie zawsze jest obojętne dla stanu pracujących w niej urządzeń.
